Η μεγάλη δύναμη φέρνει και μεγάλη ευθύνη

Ανάμεσα στα πολλά rss notification που φτάνουν στο Google Reader μου, έφτασε πριν λίγες μέρες και η παρακάτω είδηση με ηχηρό τίτλο: «ISU study finds TV viewing, video game play contribute to kids’ attention problems». Πρόκειται για ένα δελτίο τύπου του Πανεπιστημίου της Iowa σχετικά με μια έρευνα που φαίνεται να αποδεικνύει ότι τα βιντεοπαιχνίδια (και η τηλεόραση) δημιουργούν το Σύνδρομο Ελλειμματικής Προσοχής στα παιδιά. Την είδηση αυτή έπιασε το ScienceDaily και αναμετάδωσε ως εξής: «Parents looking to get their kid’s attention — or keeping them focused at home and in the classroom — should try to limit their television viewing and video game play. That’s because a new study led by three Iowa State University psychologists has found that both viewing television and playing video games are associated with increased attention problems in youths». Από εκεί η εφημερίδα Daily Mail της Μεγάλης Βρετανίας κατέληξε στο ότι: «Children who play video games for two hours a day may DOUBLE risk of getting ADHD».

Δεν θα κρίνω φυσικά την ποιότητα της έρευνας, μπορείτε όμως να βρείτε αναφορές που την καταρρίπτουν εδώ, και εδώ. Θα πω μόνο ότι η έρευνα πραγματοποιήθηκε από τη γνωστή ομάδα του Craig Anderson του Πανεπιστημίου της Iowa που έχει βάλει σκοπό τη ζωής του να αποδείξει ότι τα βιντεοπαιχνίδια βλάπτουν. Για το λόγο αυτό όλες οι έρευνες του με τον έναν ή τον άλλον τρόπο καταλήγουν σε αυτό το συμπέρασμα.

Αυτό που θέλω να σχολιάσω στην πραγματικότητα είναι ο λανθασμένος τρόπος που παρουσιάστηκε η έρευνα, καταρχάς από το επίσημο δελτίο τύπου του Πανεπιστημίου και μετά από διάφορα (έγκυρα υποτίθεται) site και στην συνέχεια εφημερίδες (φυλλάδες μεν, αλλά με μεγάλη κυκλοφορία). Από τις αναφορές στα ΜΜΕ φαίνεται ότι αποδείχθηκε ότι τα βιντεοπαιχνίδια προκαλούν το Σύνδρομο. Όμως, οι ίδιοι οι ερευνητές αναφέρουν στο κείμενο της εργασίας ότι «Although these studies provide useful evidence for television and video game effects on attention problems, there are several limitations. Because both studies rely on correlational data rather than randomly assigned treatments, this limits the ability to make causal conclusions. Some unmeasured variable that is systematically associated with television or video game exposure may account for some of the changes in attention problems. Controlling for earlier attention problems in the middle childhood sample likely removes the effects of most other influences on attention problems, but it cannot account for variables that had a new impact on attention problems between initial and final measurements of attention problems (eg, if children began taking medications for attention disorders during the study). The late adolescent/early adult sample is measured at a single time point, making conclusions about the direction of causality inappropriate within this sample.».

Με δυο λόγια η έρευνα έδειξε συσχέτιση (ότι συνυπάρχουν δηλαδή) και όχι αιτιατή σχέση (ότι το ένα προκαλεί το άλλο) μεταξύ των βιντεοπαιχνιδιών και της ύπαρξης του Συνδρόμου Ελλειμματικής Προσοχής. Αυτό κάλλιστα θα μπορούσε να σημαίνει ότι παιδιά με το Σύνδρομο αυτό έλκονται από τα παιχνίδια γιατί τους προσφέρουν σύντομες δραστηριότητες και στόχους οι οποίοι αλλάζουν συχνά.

Πως συνέβη αυτή η «παρεξήγηση» από τα ΜΜΕ; Απλά το Πανεπιστήμιο έβγαλε ένα δελτίο τύπου με τον απόλυτο τίτλο ότι τα βιντεοπαιχνίδια προκαλούν το Σύνδρομο (αν και στο υπόλοιπο κείμενο λέει «ίσως»), και στην συνέχεια δημοσιογράφοι που είδαν το δελτίο και διέκριναν μια «ζουμερή» είδηση την άρπαξαν, την πασπάλισαν με λίγη υπερβολή και την παρουσίασαν στο πεινασμένο για τρόμο και πανικό κοινό, χωρίς να διαβάσουν την έρευνα την ίδια. Κατανοώ οι περισσότεροι δημοσιογράφοι δεν είναι ικανοί να διαβάσουν και να κατανοήσουν μια επιστημονική έρευνα (δεν είναι και η δουλειά τους αυτή άλλωστε). Δείχνει όμως ότι υπάρχει έλλειψη εξειδικευμένων δημοσιογράφων που να μπορούν να μεταφέρουν σωστά μια επιστημονική είδηση, και στο Εξωτερικό, αλλά και στην Ελλάδα. Τα ΜΜΕ έχουν μεγάλη δύναμη, αλλά και μεγάλη ευθύνη για τη σωστή ενημέρωση του κοινού.

Να επαναλάβω ότι τα βιντεοπαιχνίδια όπως και κάθε άλλο μέσο πρέπει να υπόκεινται σε ελεγχόμενη χρήση. Τίποτα δεν είναι καλό για τον άνθρωπο όταν γίνεται ανεξέλεγκτα και χωρίς μέτρο.